Wprowadzenie
Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, określane często jako „zawiasy”, stanowi jedno z kluczowych narzędzi w polskim systemie prawa karnego, mające na celu balansowanie pomiędzy prewencją indywidualną a resocjalizacją sprawcy.
Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności oznacza, że sąd, uznając sprawcę za winnego popełnienia przestępstwa, orzeka karę pozbawienia wolności, ale odstępuje od jej wykonania na określonych warunkach.
Warunki zastosowania
Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary, jeżeli:
- Kara nie przekracza roku;
- Sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności – przy czym, jak podkreśla Sąd Najwyższy: „Zauważyć jednocześnie należy, że w art. 69 § 1 k.k. chodzi o każde skazanie na karę pozbawienia wolności, niezależnie od tego, czy została ona orzeczona jako tzw. kara bezwzględna czy jako tzw. kara zawieszona” (wyrok SN z dnia 5 października 2016 r., III KK 134/16). W doktrynie utrwalił się pogląd, że warunkowe zawieszenie wykonania kary nie jest możliwe również wówczas, gdy uprzednio wymierzona kara pozbawienia wolności uległa na podstawie uchylonego już art. 75a k.k. „zamianie” na karę nieizolacyjną (J. Majewski, Warunkowe zawieszenie wykonania kary po zmianach z 2015 i 2016 r. – wybrane problemy interpretacyjne [w:] Środki reakcji na czyn zabroniony po reformie Kodeksu karnego z lutego 2015 r. Pierwsze doświadczenia, red. J. Majewski, Warszawa 2017, s. 32–33). Przeszkodą do warunkowego zawieszenia wykonania kary nie jest natomiast skazanie na karę o charakterze nieizolacyjnym, np. ograniczenie wolności;
- Osiągnięte zostaną cele kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.
Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
Okres próby
Warunkowe zawieszenie kary wiąże się z okresem próby, którego długość określa sąd. Co do zasady okres próby wynosi od roku do trzech lat. Wyjątek przewidziano dla sprawców młodocianych i sprawców, którzy popełnili przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej – w tych przypadkach okres próby wynosi od 2 do 5 lat. Okres próby biegnie od uprawomocnienia się wyroku.
W trakcie tego okresu sprawca musi przestrzegać porządku prawnego i wypełniać ewentualne nałożone przez sąd obowiązki, np. informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, poddania się terapii uzależnień.
Sąd w każdym przypadku ma możliwość ustanowienia dozoru kuratora, jednak wobec niektórych sprawców – m.in. młodocianych czy recydywistów wielokrotnych – robi to obligatoryjnie.
Wykonanie zawieszonej kary
Jak już wspominano, skazany w okresie próby musi wykazywać się nienagannym zachowaniem. Sąd bowiem zarządza wykonanie zawieszonej kary, jeżeli w okresie próby:
- skazany popełni podobne przestępstwo umyślne, za które zostanie prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
- skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Ponadto sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli sprawca w okresie próby w inny sposób rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełni inne przestępstwo, a także gdy uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku. W przypadkach tych jednak kara może zostać odpowiednio skrócona, po uwzględnieniu dotychczasowego przebiegu próby.
Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu roku od zakończenia okresu próby.
Podsumowanie
Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności jest narzędziem, które pozwala na uniknięcie negatywnych konsekwencji pełnej izolacji skazanego, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów społecznych. Jego stosowanie wymaga od sądów szczegółowej analizy zarówno cech sprawcy, jak i okoliczności sprawy, co ma zapewnić efektywność tej instytucji w polskim prawie karnym.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w tej lub podobnej sprawie, skontaktuj się ze mną pod numerem +48 537 230 390 lub mailowo: kancelaria@sienkoipartnerzy.pl.
Zdecydowanie warto skonsultować swoją sprawę z adwokatem, który posiada doświadczenie w danego rodzaju sprawach. Z przyjemnością pomogę Ci zrozumieć wszelkie zagadnienia związane z Twoją sprawą.
Pozdrawiam,
Adwokat Piotr Sieńko
